Ulusal Havacılık Gelişim Sürecinde Türk Kadını
Müdâfa-i Hukûk-u Nisvân Cemiyeti (Kadınların Haklarını Savunma Derneği) üyesi ve “Kadınlar Dünyası” adlı derginin editörü de olan öğretmen Belkıs Şevket’ in uçakla uçuşunun 100’ncü yıl dönümü dolayısıyla İTÜ Bilim, Mühendislik, Teknolojide Kadın Araştırmaları ve Uygulamaları Merkezi (İTÜ BMT-KAUM) ile İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesinin ortaklaşa düzenlediği ‘Ulusal Havacılık Gelişim Sürecinde Türk Kadını’ Konferansı 2 Aralık 2013 pazartesi İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi TAV Konferans Salonunda gerçekleştirildi. Konferans İTÜ BMT-KAUM’ un yapmayı planladığı ‘İlkler Serisinin’ ilk semineri olarak düzenlenmiştir.
Açılış konuşmalarını Maden Fakültesi Dekanı ve BMT-KAUM Müdürü Prof. Dr. Fatma Arslan ile Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Metin Orhan Kaya’ nın yaptığı konferansta Uçak Mühendisi Can Erel’in ‘Türk Havacılık Tarihi ve Havacılıkta İlk Kadınlar’ konulu konuşmasının ardından havacılıkta ilkleri oluşturan Zorlu O&M Genel Müdür Yardımcısı Gülten Yılmaz, HÜRKUŞ Ürün Müdürü Aylin Ararat ve TEI, NDT ve Özel Proses Kalite Müdürü Mühendisi Buket Topel tecrübelerini paylaştılar. Ayrıca SunExpress Havayolu firması 8 kadın kaptan pilotuyla katılmış, İlk Kadın Ticari Havayolu Pilotu Alev Hottin ile İlk Kadın F-16 Pilotu Berna Şen Özmen de deneyimlerini aktarmışlardır.
İlklerin anılarını paylaştığı konferansta Türk Havacılık Tarihinin en önemli isimlerinden Vecihi Hürkuş’un kızı Gönül Hürkuş, Nuri Demirağ’ın torunu Bilge Kum ve Uçak Yüksek Mühendisi Necmüzzafer Orbay da konuşmalarıyla konferansa renk katmışlardır. Coşkulu bir katılımla gerçekleştirilen konferansın sonunda toplu fotoğraf çekimi yapılmış ve bu anlamlı günün tekrarlanması temenni edilmiştir.
Belkıs Şevket Hanım
Belkıs Şevket Hanım bir kadın hakları savunucusu idi. Müdafa-i Hukuk-i Nisvan Cemiyeti’nin bir üyesi ve Kadınlar Dünyası dergisinin yazarlarından biriydi. Kadınlar Dünyası, yazarlarının ve yönetim kadrosunun tamamı kadınlardan oluşan bir dergiydi. 4 Nisan 1913’te yayın hayatına başlayan Kadınlar Dünyası dergisi, kadınların eğitim almaları, istedikleri mesleklere sahip olmaları, devlet dairelerinde, demiryolu şirketlerinde, posta ya da telefon idaresi gibi işletmelerde çalışmalarının önündeki yasakların kaldırılması için yayın yapıyordu. Derginin 165. Sayısında yer alan “Kağıt sıkıntısı nedeniyle 3000 adet basılabilecektir.” duyurusu derginin okur kitlesinin büyüklüğü hakkında bir fikir vermektedir. Derginin yayın hayatına başlamasından kısa bir süre sonra aynı kadro tarafından Osmanlı Müdafa-i Hukuk’i Nisvan Cemiyeti (Osmanlı Kadın Hakları Savunma Derneği) kurulmuştur. Bu derneğin 3 temel talebi vardı: Dış kıyafetlerin ıslahı, işçilik hayatının iyileştirilmesi ve eğitimin yaygınlaştırılması.
İlköğretimin zorunlu hale getirilmesi, kız liselerinin yaygınlaştırılması, kızlara yüksek öğrenim hakkı verilmesi, çok eşliliğin yasaklanması, kadına boşanma hakkı verilmesi, kadınların çalışma yaşamına katılması gibi konuları programına alan dernek, kadınların seslerinin kısıldığı bir dönemde hiç küçümsenmeyecek bir kadın hareketi başlatmışlardır. Onların mücadelelerinin sonucunda İstanbul Telefon idaresinde, o zamana kadar Fransızca ve Rumca bilmedikleri gerekçesiyle işe kabul edilmeyen Müslüman kadınlar çalışmaya başlamış, tek kadın öğretmen okulu olan Darülmuallimat’a 300’ün üzerinde kız öğrenci başvurma cesareti göstermiştir.
Belkıs Şevket Hanım’ın uçakla uçuşu da bu harekete dikkat çekmek için yapılan faaliyetlerden biriydi ve çok ses getirmişti. O nedenle hem havacılık hem de kadın hakları mücadelesi açısından tarihi bir olaydır.